News - USC-ի ուսումնասիրությունը բացահայտում է կարևոր գեներ, որոնք կապված են ագրեսիվ պրոստատային քաղցկեղի հետ Աֆրիկյան ծագում ունեցող մարդկանց շրջանում։

Միջազգային թիմի ղեկավարությամբ, որի մասնագիծիք ինկի USC–ի Keck School of Medicine–ի Գենետիկ Էպիդեմիոլոգիայի կենտրոնն է, իրականացված նոր պրոստատ քաղցկեղի հետազոտությունը ներկայացրել է բացահայտումներ, որոնք կարող են բարելավել սկրինինգն ու բուժումն աֆրիկյան ծագում ունեցող հիվանդների համար: Մասնագետները կազմել են երկու միավոր կանչող հինգ գեների տարբերակներ, որոնք այս բնակչությանը կապված են ագրեսիվ հիվանդության հետ կամ այն քաղցկեղի հետ, որը տարածվում է (մետաստազացնում) այլ օրգաններ: Հետազոտությունը նաև ցույց է տվել մասնակիցների շրջանում ռիսկի լայն տատանումներ: Հինգ հատուկ գեների տվյալները այլ ռիսկի գնահատման մեթոդների հետ համադրելով, հետազոտողները ներկայացրել են մեթոդ, որը կարող է օգնել նույնականացնել այն մարդիկ, ովքեր կարող են առավել հեռու տեսնել մահացու ձևերով հիվանդությունը: Սքրինինգի և բուժման ոլորտի հաջողությունները զգալիորեն բարելավել են պրոստատ քաղցկեղի գոյատևման հաշվարկները, հատկապես վաղ փուլում ախտորոշվածների համար: Սակայն սևամորթ հիվանդները մինչ օրս ավելի շատ են վտանգի տակ ագրեսիվ ձևերի կողմից և մահվան կենսաբանական ելքի առումով, քան մյուսները: Այս ուսումնասիրությունը, այս բնակչության մեջ մինչև այժմ իրականացված ամենամեծ ուսումնասիրությունն է հազվագյուտ գենետիկական տարբերակների վերաբերյալ, կարեւոր քայլ է այս անհավասարությունները հաղթահարելու համար: Արդյունքները կարող են հանգեցնել պրոստատ քաղցկեղի ռիսկի ավելի անհատականացված արժեքի մոտեցման, որը ավելի լավ կտեղեկացնի սկրինինգի և բուժման որոշումների մասին: «Մեր նպատակն է ռիսկը ավելի լավ հասկանալը և օգնել նվազեցնել պրոստատ քաղցկեղի արդյունքներում առկա անհավասարությունները»,— ասել է Ֆեյ Չենը, PhD, ուսումնասիրության առաջին հեղինակն ու Keck School of Medicine–ի կլինիկականpopulation և հանրային առողջապահության գիտությունների օգնական պրոֆեսորը: «Մենք ցանկանում ենք թիրախավորել մարդկանց, որոնց մեջ բարձր ռիսկ կա ագրեսիվ կամ մետաստազային պրոստատ քաղցկեղի զարգացում: Այդ հիվանդները կարող են համագործակցել իրենց բժիշկների հետ՝ որոշելու սկրինինգը ավելի վաղ սկսել և թեստավորումները ավելի հաճախ իրականացնել՝ հիվանդությունը վաղ փուլերում հայտնաբերելու ակնկալիքով»: Ուսումնասիրությունը հրապարակվել է European Urology ամսագրում։ Հինգ գեներ, որոնց դեպքում հարակից փոփոխությունները կապվում են ագրեսիվ պրոստատ քաղցկեղի հետ սևամորթ մարդկանց շրջանում Հետազոտությունը ներառել է տվյալներ և նմուշներ ավելի քան 12,000 սևամորթ տղամարդկանցից Հյուսիսային Ամերիկայից և Աֆրիկայից: Այդ տվյալների թվում է ավելի քան 7,000 պրոստատ քաղցկեղի դեպքերն ու մոտ քառորդի չափ գործեկ զուգահեռ կարգավորող խմբի տվյալները: Կիրառելով աֆրիկական փառքել ծագումը ունեցող բնակչությունների գենետիկական ռիսկի գործոնների ինքնազդելու ավելի առաջադեմ մեթոդներ, ինչպես նաև Եվրոպական, Ասիական և Հիսպանական ծագում ունեցող մարդկանց հետ կապված նախկին ուսումնասիրություններին ուշադրություն դարձնելով, գիտնականները դիտեցին 37 գեն որոնք կապված են պրոստատ քաղցկեղի հետ: «Հիմնականորեն բարձր ռիսկի գեներները այլ բնակչությունների շրջանում բավական լայնորեն ուսումնասիրվել են, բայց աֆրիկյան ծագումով բնակչությունների համար դրանք դեռ լավ սահմանված չեն եղել»,— նշել է Չենը: «Այս գեների մեջ հինգը իսկապես առանձնացել են ագրեսիվ և մետաստազային հիվանդության հետ ուժեղ կապով»: Հինգ գեները են՝ ATM, BRCA2, CHEK2, HOXB13 և PALB2: հիվանդության պատճառող տարբերակներ կրողները կարող էին մինչև վեց անգամ ավելի հավանական լինել պրոստատ քաղցկեղի զարգացմանը, քան նրանք, որոնք այդ տարբերակներին չեն տիրապետում: Նպատակ toward personalized պրոստատ քաղցկեղի ռիսկի գնահատման Հետազոտողները մի քայլ առաջ շարժվեցին՝ փորձելով հասկանալ, թե վտանգավոր գենետիկական տարբերակների ներկայությունը ինչպես կարող է ազդել ռիսկի կանխատեսումների վրա: Նրանք հույսով սկսել են գոյություն ունեցող մեթոդից, որն ստեղծվել է ուսումնասիրության համապատասխան հեղինակ Քրիստոֆեր Հեյմանի ղեկավարությամբ, ScD, AFLAC քաղցկեղային հետազոտությունների chair–ի տեր և Keck School of Medicine–ի population and public health sciences–ի պրոֆեսորը: «Պոլիգենիկ ռիսկի ցուցանիշ» կոչվող այս տեխնիկան հաշվում է պրոստատ քաղցկեղի հետ կապված 451 ընդհանուր գենետիկական տարբերակներ: Հետազոտության թիմը այդ ցուցանիշը համադրեց պրոստատ քաղցկեղի ընտանեկան պատմության տվյալների և հինգ հատուկ գեներից որևէ մեկի որոշակի տարբերակի ներկայության կամ բացակայության հետ: Այս խառնված մեթոդը հուսադրեց, որ կարող է ավելի ճշգրտորեն կանխատեսել կյանքի ընթացքում պրոստատ քաղցկեղի զարգացումը, ներառյալ ագրեսիվ կամ մետաստազավոր հիվանդության ռիսկը: Մասնակիցների շրջանում ռիսկի տատանումներ նկատվել են լայնի աստիճանի: Վնասակար գենետիկական տարբերակներ կրողները, որոնց ընտանիքներում նույնպես եղել է պրոստատ քաղցկեղ, իսկ պոլիգենիկ ռիսկի ցուցանիշները վերին 10%-ում էին, ունեցան ամենաբարձր ռիսկը՝ անբացասականորեն վտանգավոր հիվանդության հնարավոր կյանքում: Միջին ռիսկի խմբի անդամների համեմատությամբ նրանք մինչև 7- անգամ ավելի հաճախ էին զարգացնում պրոստատ քաղցկեղ, 18- անգամ ավելի հավանական էր ագրեսիվ հիվանդությունը և 34- անգամ ավելի հավանական՝ մետաստազավոր քաղցկեղ: «Մեր studying population–ում ռիսկի տատանումները ապացուցում են, որ բարձր ճշգրտության գնահատումով հնարավոր է մշակել անհատականացված սկրինինգի ռազմավարություններ»,— ասել է Չենը: Ի՞նչ կարող են այս գտածոությունները նշանակել սկրինինգի խորհուրդների համար Այսօր Ամենամեծ ազգային քաղցկեղի կենտրոնների ցանցի (National Comprehensive Cancer Network) ընդհանուր առաջարկները նշանակում են, որ սկրինինգը սկսել է պետք լինել 45 տարեկանում: Այդ ժամանակը 40-ով ընկնում է երեք խմբերի համար՝ սևամորթ մարդիկ, այդ գենետիկական մուտացիաներ ունեցողներ, և պրոստատ քաղցկեղի ընտանեկան պատմությունը ունեցողներ: «Այս տվյալները ներկայումս հաշվի են առնվում առանձին, — ասել է Չենը: «Մենք ցույց ենք տվել, որ նրանց համադրելով կարող ենք նույնիսկ ավելի ճշգրիտ ռիսկի հաշվարկ ստանալ»: Անհատականացված ռիսկի կանխատեսումը կարող է օգնել բարձր ռիսկի խմբի հիվանդներր այդպիսի ագրեսիվ հիվանդության դեպքերը վաղ հայտնաբերելու համար, ինչը թույլ կտա բժիշկներին ավելի արդյունավետ բուժում տեսնել: Այն կարող է նվազեցնել անպետք բիոպսիաների ռիսկը և դանդաղ աճող տուբերների կրկնակի բուժելու հնարավորությունները: «Ազատ նվազագույն ռիսկի անձինք կարող են ամբողջապես չունենալ պրոստատ քաղցկեղ կամ կարող է ունենալ քաղցկեղ, որը կյանքի վրա մեծ ազդեցություն չի ունենալու»,- ասել է Չենը: «Այսպիսի անձանց համար կարող է անվտանգ լինել հետաձգել սկրինինգը կամ անցկացնել այն ավելի քիչ հաճախ: Դա կնպաստի մտահոգությունների և պրոգրեսների խուսափմանը ավելորդ ախտորոշումներից» Հետազոտողները շարունակում են որոնել գեները, որոնք կապված են պրոստատ քաղցկեղի հետ սևամորթ հիվանդների շրջանում, այդ թվում ագրեսիվ և մետաստազային հիվանդությունների կապերը: Պոլիգենիկ ռիսկի ցուցանիշը արդեն ուսումնասիրվում է կլինիկական փորձերին, և մարդկային հետագա հետազոտությունները կարող են հաստատել ընտանեկան պատմության և վտանգավոր գենետիկական տարբերակների ներառումը ռիսկի գնահատումների մեջ: Այս ուսումնասիրության մասին Ուսումնասիրության համապատասխան հեղինակ Քրիստոֆեր Հայմանն է նաև Keck School of Medicine–ի Գենետիկ Էպիդեմիոլոգիայի կենտրոնի տնօրինողն է: USC–ի բժշկական դպրոցի այլ համահեղինակներ են Xin Sheng, Anqi Wang, Yili Xu, Raymond Hughley, Wei Xiong, Loreall Pooler, Peggy Wan, Susan Gundell, Sue Ann Ingles և David Conti: Մեկ թիմի մաս կազմող շուրջ 80 համահեղինակներ ներկայացնում են ավելի քան 30 համալսարաններ, քաղցկեղի կենտրոններ, հիվանդանոցներ, ազգային ինստիտուտներ և լաբորատորիաներ, ինչպես նաև ԱՄՆ, Ուգանդա, Գանա, Սենեգալ, Հարավային Աֆրիկա, Նիգերիա և Ֆրանսիա ենթակա այլ հետազոտական կազմակերպություններ: Ուսումնասիրությունը ֆինանսավորվել է Ազգային քաղցկեղի ինստիտուտից (U19CA214253 և U01CA164973), Prostate Cancer Foundation (20CHAS03) և American Cancer Society (CRP-24-1191392-01-PROF):