News - Սամվել Բաբայան. Հայաստանի դիրքավորման ներուժը աշխարհաքաղաքական գործընթացների համատեքստում, մաս 3.

Ելնելով Հարավային Կովկասում և նրա շուրջ ձևավորված աշխարհաքաղաքական ճահճից և այդ համատեքստում Հայաստանի առանցքային դերից՝ ԱԽ նախկին քարտուղար, Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի) պաշտպանության նախկին նախարար Սամվել Բաբայանը հրապարակել է մի շարք. «Հայաստանի դիրքավորման ներուժը աշխարհաքաղաքական գործընթացների համատեքստում» վերտառությամբ հոդվածները։ Այս հոդվածաշարի երեք մասերում Բաբայանը վերլուծում է Հայաստանի Հանրապետության (ՀՀ) դիրքավորման երեք հնարավորությունները և դրանցից յուրաքանչյուրի հնարավոր հետևանքները Հայաստանի և Հարավային Կովկասով հետաքրքրվող աշխարհաքաղաքական կենտրոնների համար։ Ստորև ներկայացնում ենք հոդվածաշարի երրորդ մասը. «Հայաստանի դիրքավորման ներուժը աշխարհաքաղաքական գործընթացների համատեքստում. դեպի հավասարակշռված, համապարփակ և տեւական խաղաղություն: Արեւմտյան կամ ռուս-վրաց-իրանական վեկտորներից որեւէ մեկի ընտրությունը կհանգեցնի բախման մեկ այլ աշխարհաքաղաքական կենտրոնի հետ՝ ակնհայտ սարսափելի հետեւանքներով Հայաստանի համար։ Մինչդեռ, ինչպես արդեն նշվեց, Հայաստանն իր աշխարհագրական դիրքով կարող է և պետք է վարի հավասար հնարավորությունների բազմավեկտոր քաղաքականություն՝ ոչ թե նվազագույնի հասցնելով, այլ բացառելով երկիրը աշխարհաքաղաքական շահերի բախման խաչմերուկի վերածվելու հնարավորությունը։ Այս մոտեցումը պետք է հիմնված լինի այնպիսի հիմնարար սկզբունքների վրա, ինչպիսիք են. ա) Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության համակողմանիորեն հաշվարկված և սահմանված շահերը. բ) Հայաստանի շահերը տարածաշրջանով շահագրգիռ սուբյեկտների ազգային անվտանգության շահերի հետ համատեղելու հնարավորությունը. գ) իբր հայկական շահերով առաջնորդվող երրորդ կողմերի շահերի առաջմղման բացառումը, եթե դրանք վնասում են տարածաշրջանային և արտատարածաշրջանային սուբյեկտներից յուրաքանչյուրի շահերին։ Երկարաժամկետ հեռանկարում Հայաստանի Հանրապետության ապագան թվարկված հիմնարար սկզբունքներով առաջնորդվելու կամքի դրսեւորում է՝ որպես հավասարակշռված, համապարփակ և կայուն խաղաղության ընտրություն։ Եվրոպայի և ԱՄՆ-ի հետ նախաձեռնողական դիվանագիտություն՝ վերանայելու Իրանի դեմ տնտեսական պատժամիջոցները, որպեսզի իրանական և թուրքմենական գազը հնարավոր լինի տեղափոխել Հայաստան-Վրաստան-Սև ծով-Բուլղարիա գազատարով՝ վերացնելով կասպյան հարստության արտահանման մենաշնորհը։ Այսինքն՝ դիվերսիֆիկացնել տարածաշրջանի էներգետիկ կախվածությունը Ադրբեջանից և Թուրքիայից և ստեղծել հավասարակշռություն, որը նույնպես կչեզոքացնի տարածաշրջանում ավելորդ լարվածությունը։ Այսպիսով, արևմտյան երկրները հնարավորություն կունենան գազ ներկրել միաժամանակ երեք երկրներից՝ Ռուսաստանից, Իրանից և Ադրբեջանից, և, համապատասխանաբար, ներկրող երկիր(ներ)ի ընտրություն և գնային քաղաքականություն։ Մեղրիի ենթակառուցվածքների բացում ՀՀ իրավասության ներքո՝ պարզեցված ընթացակարգով, ըստ Կալինինգրադի մոդելի (որը բխում է Ռուսաստանի, կոլեկտիվ Արևմուտքի, Ադրբեջանի և Թուրքիայի ազգային շահերից և առաջնահերթություններից)՝ Ադրբեջանի կողմից Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչման նախապայմանով։ Հայաստանի Հանրապետությունը 1925-26-ի քարտեզների հիման վրա. Որևէ երկրի կամ կազմակերպության ռազմաքաղաքական ներկայության բացառում՝ ի տարբերություն այլ երկրի կամ կազմակերպության։ Կոլեկտիվ մարմիններին ՀՀ անդամակցության սառեցում և նոր մարմինների անդամակցության գործընթացի կասեցում. Քանի որ Հայաստանը, Վրաստանը և Ադրբեջանը, որպես կանոն, դիտարկվում են ոչ թե առանձին, այլ որպես մեկ ամբողջություն, այս երեք երկրները պետք է հաջողության հասնեն առաջին հերթին տարածաշրջանային (ներքին) ինտեգրացիոն գործընթացներում, իսկ հետագայում, եթե դա անհրաժեշտ լինի. ընտրել վեկտոր, միասնական մոտեցում ցուցաբերել. Ներքաղաքական միասնական մոտեցման բացակայությունը կհանգեցնի տարածաշրջանային հակամարտությունների խորացմանն ու պայթյունավտանգ իրավիճակի ստեղծմանը։ Երկկողմ ակտիվ բանակցություններ՝ հիմնված հավասար հնարավորությունների քաղաքականության սկզբունքի վրա. - սահմանամերձ երկրների հետ ինտեգրման և համագործակցության ճանապարհային քարտեզի մշակում իրավական պայմանագրային աջակցությամբ, - տարածաշրջանով շահագրգիռ սուբյեկտների հետ երկկողմ իրավահարաբերությունների հաստատում. Հայաստանի Հանրապետությունն ապահովում է Հայաստանի Հանրապետության սահմանների պաշտպանությունը, անվտանգությունը, տարածքային ամբողջականությունը և անձեռնմխելիությունը՝ բոլոր գործընկերների հետ հավասար փոխգործակցության սկզբունքով։ Սամվել Բաբայան. Հայաստանի դիրքավորման ներուժը աշխարհաքաղաքական գործընթացների համատեքստում, Ռուսաստան-Վրաստան-Իրան վեկտոր.