Ադրբեջանի երկրորդ առարկությունը փորձում է բացառել Ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին միջազգային կոնվենցիայի խախտումների վերաբերյալ Հայաստանի որոշ պնդումները: Այս մասին երեքշաբթի ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանում (ICJ) Հայաստանն ընդդեմ Ադրբեջանի հայցի վերաբերյալ բանավոր լսումների ժամանակ հայտարարեց միջազգային իրավունքի պրոֆեսոր Պիեռ Դ'Արժանը։ Մասնավորապես, պահանջները՝ կապված էթնիկ հայերի կամայական ազատազրկման հետ, Հայաստանի պահանջները՝ կապված էթնիկ հայերի բռնի անհետացման հետ, և Հայաստանի պահանջները՝ կապված էթնիկ հայերի նկատմամբ բռնության տարբեր ակտերի հետ։ Ադրբեջանի դիրքորոշումն այս հարցում, ըստ երեւույթին, փոխվել է դատավարության ընթացքում։ Հարցը, սակայն, այն է, թե իրո՞ք փոխվել է դիրքորոշումը, քանի որ դժվար է իմանալ, թե կոնկրետ ինչ է փոխվել այդ պաշտոնում։ Նախ, Ադրբեջանը պնդում էր, որ էթնիկ հայերի նկատմամբ ֆիզիկական բռնության ակտերը, անկախ նրանից՝ զինվորներ են, թե քաղաքացիական անձինք, չպետք է ներառվեն վերոնշյալ կոնվենցիայի նյութական շրջանակում, հատկապես, երբ այդ գործողություններն իրականացվել են իր զինված ուժերի կողմից։ Ապրիլի 5-ին Ադրբեջանը հայտարարեց, որ այլևս չի առարկում ՄՔԴ իրավասությանը զինված հակամարտության ընթացքում էթնիկ հայ խաղաղ բնակիչների նկատմամբ դաժան վերաբերմունքի հետ կապված հայցերի դեմ, կամ միևնույն ժամանակ շարունակում է իր առարկությունը վերոնշյալով նախատեսված Հայաստանի մյուս պահանջների վերաբերյալ։ Կոնվենցիան զինված հակամարտության ակտիվ գործողությունների փուլում քաղաքացիական անձանց նկատմամբ դաժան վերաբերմունքի ենթադրյալ դեպքերի վերաբերյալ, և որ դրանց առնչությամբ Հայաստանը, իբր, չի ներկայացրել ապացույցներ, որոնք կհիմնավորեն, որ դրանք հիմնված են էթնիկ կամ ազգային խոշտանգումների վրա։ Ադրբեջանը շարունակում է իր առարկությունը, որ հայկական զինված ուժերի կողմից վատ վերաբերմունքի մասին պնդումները վերաբերում են զինված հակամարտության փուլին, նշել է Դ'Արժանը։ Նրա խոսքով, Ադրբեջանի կողմից ներկայացված առարկությունները մշուշոտ էին. Ադրբեջանի և էթնիկ հայերի միջև հակամարտությունը, երբ նրանք ապրում էին Լեռնային Ղարաբաղում, ուներ հստակ էթնիկ ծագում և ձևաչափ: Ադրբեջանի ներկայացուցիչը երեկ խոստովանել է, որ ՄՔԴ-ին ներկայացված հակամարտությունը «էթնիկ հակամարտություն» է, ուստի այդ հակամարտությունը սովորական միջպետական կռիվ չէ՝ հակառակ Ադրբեջանի հակասական և կոնտեքստից դուրս մեկնաբանությունների՝ պնդելով, որ այս հակամարտության շրջանակներում. կան առանձնապես դաժան բռնության դրսևորումներ, որոնք կարծես թե կապ չունեն զոհերի էթնիկ ծագման հետ։ Այս հակամարտությունը ազգամիջյան հակամարտություն է, քանի որ Ադրբեջանը երեք տասնամյակ շարունակ «տարածքային ամբողջականության» հիմքով հրաժարվում էր ընդունել Լեռնային Ղարաբաղում իրենց պատմական նախնիների հողում ապրող էթնիկ հայերի ինքնորոշումը և դաժանորեն վերջ դրեց դրան. այդ իրավիճակը. Ադրբեջանի նախագահը դա անվանել է ազատագրական կամ հայրենական պատերազմ, և այդ գործողությունները ներառում են բազմաթիվ ընտրովի խախտումներ էթնիկ հայերի նկատմամբ, այդ թվում՝ մարտական գործողությունների համատեքստում։ Պատերազմի արդյունքում Լեռնային Ղարաբաղը ենթարկվել է էթնիկական ամբողջական զտման՝ անտեսելով ՄՔԴ-ի որոշումները։ Ադրբեջանի նպատակը էթնիկ հայերին իրենց հայրենիքից հեռացնելն էր, ասել է Դ'Արժանը: Իսկ խնդրո առարկա հարցին անդրադառնալով վերոնշյալ կոնվենցիայի կիրառելիությանը, միջազգային իրավունքի պրոֆեսորն ասաց, որ անձինք թիրախավորվել են հայ լինելու համար, այլ ոչ թե նշված կոնվենցիայով նախատեսված այլ հիմքերով։ Խտրականության ապացույցներ տեսնելուց Ադրբեջանի մերժումը անխուսափելի է դարձնում կողմերի միջև մինչդատական բանակցությունները, նշել է պրոֆեսոր Պիեռ Դ'Արժանը: