Արդեն վեցերորդ ամիսն է, ինչ Ադրբեջանի զինված ուժերը հարձակվում և գրավում են Լեռնային Ղարաբաղի տարածքը։ Այս մասին Շվեյցարիայի Ժնև քաղաքում Միջխորհրդարանական միության 148-րդ վեհաժողովի ժամանակ իր ելույթում ասել է հայ ընդդիմադիր պատգամավոր Լևոն Քոչարյանը։ Լևոն Քոչարյանը, ով նաև ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի որդին է, հավելեց. «Իրոք, 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին, մոտ 10 ամիս շրջափակումից հետո, որը առաջացրեց զանգվածային սով, զրկանքներ, հիվանդություններ և մահ, իսկ այժմ բախվելով մոտալուտ ավերածություններին, ավելի քան 120,000 հայեր, գրեթե ողջ բնակչությունը, ստիպված եղան լքել իրենց բնակչությունը։ հայրենիք ընդամենը մի քանի օրում. Ես մեծ մտահոգությամբ և ցավով հետևեցի Հայաստանից իմ ծննդավայրի իրադարձություններին, երբ վերակենդանացան 1990-ականների սկզբին ադրբեջանական օդային ռմբակոծություններից օրերով ու շաբաթներով պատսպարվելու իմ մանկության հիշողությունները: Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը հին ու խորը կապ ունի իր հայրենիքի հետ՝ դարերի պատմություն ունեցող պատմական վկայություններով: Սերունդներն ապրել, աշխատել և կառուցել են իրենց կյանքը այս տարածաշրջանում՝ հաստատելով հարուստ մշակութային ժառանգություն, որը կապում է նրանց հողին: Չնայած մարտահրավերներին, Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը վճռական է մնում հայրենիք վերադառնալու, իր քաղաքական ապագան որոշելու և սեփական ժողովրդավարական ինքնակառավարումն իրականացնելու վճռականության մեջ: Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրի հոդվածներով Լեռնային Ղարաբաղի հայերը բացարձակ իրավունք ունեն վերադառնալու իրենց հայրենիք։ Արդարադատության միջազգային դատարանը անցյալ տարվա նոյեմբերի 17-ին որոշում կայացրեց, որ Ադրբեջանը պետք է «ապահովի», որ Լեռնային Ղարաբաղի հայերը կարողանան վերադառնալ «անվտանգ, անարգել և արագ»: Մարտի 12-ին Եվրախորհրդարանը ընդունեց բանաձեւ, որով կոչ է անում. Ադրբեջանի վրա՝ «իսկապես ներգրավվել համապարփակ և թափանցիկ երկխոսության մեջ Ղարաբաղի հայերի հետ՝ ապահովելու նրանց իրավունքների նկատմամբ հարգանքը և երաշխավորելու նրանց անվտանգությունը, ներառյալ միջազգային ներկայության ներքո իրենց տները արժանապատիվ և ապահով կերպով վերադառնալու և այնտեղ ապրելու իրավունքը»: Տարածաշրջանում կայուն խաղաղության հասնելը մնում է անհասանելի, երբ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը բռնի կերպով արմատախիլ է արվում իր հայրենիքից, և Հայաստանին պարտադրվում է «խաղաղություն» հասկացությունը։ Միջազգային պաշտպանության և երաշխիքների ներքո Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի վերադարձն իրենց հայրենիքն էական նշանակություն ունի տարածաշրջանում կայուն խաղաղության և կայունության հաստատման համար, և այդ հասկացությունը պետք է ներառվի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության համաձայնագրում: Իրոք, վերադարձի իրավունքի ճանաչումն ու պաշտպանումը ոչ միայն արդարադատության և մարդու իրավունքների խնդիր է, այլև էական է տարածաշրջանում խաղաղության, կայունության և հաշտեցման խթանման համար: Դա պահանջում է միջազգային հանրության համատեղ ջանքերը՝ պաշտպանելու միջազգային իրավունքի սկզբունքները և ապահովելու հակամարտությունից տուժած բոլոր անձանց արժանապատվությունն ու իրավունքները»: