News - گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا منحل شد؛ اسناد هنوز در حال بررسی هستند.

در اول دسامبر، سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) فرایند گروه مینسک را به پایان رساند و ساختارهای مربوط به آن را منحل کرد، و در دوم دسامبر دولت ارمنستان بیش از ده سند مرتبط با مناقشه قره‌باغ کوهستانی منتشر کرد. برخی از آنها به موضوع بحث نیروهای سیاسی و تحلیلگران بدل شدند. «برای شناخت خرد و مشورت، درک گفته‌های حکمت، یادگیری عدالت راستین و گرایش به قانون» — نقل قولی از کتاب مقدس است که از کتاب Proverbs آمده است. نخست‌وزیر نیکول پاشینیان از این عبارت برای توضیح آنچه لازم است تا سند مذاکراتی که توسط OSCE در سال 2019 پیشنهاد شده بود فهمید، استفاده می‌کند. همان سند به همراه دوازده سند دیگر در دوم دسامبر در وب‌سایت رسمی دولت تحت عنوان «اسناد فرایند مذاکرات برای حل مناقشه قره‌باغ کوهستانی» منتشر شد. نخست‌وزیر وعده داده بود تا پایان سال اسناد بیشتری منتشر کند و این پیشنهاد یک سال قبل توسط لوون تر-پتروشانیان مطرح شده بود، زمانی که نخست‌وزیر سه رئیس‌جمهور را برای مناظره دعوت کرده بود. پس از انتشار، مسئلهٔ مناظره از دستور کار کنار رفت؛ به گفتهٔ نخست‌وزیر چیزی برای بحث وجود ندارد. دلیل اصلی برای بحث و سپس انتشار این اسناد، پرسشی است که: «کی آرتساخ را تسلیم کرد؟» مخالفان دولت را به خاطر این کار سرزنش می‌کنند و به عنوان فرصت از دست رفته‌ای برای حل و فصل، مرتباً به پیشنهادهای گروه مینسک در سال 2019 اشاره می‌کنند، که پاشینیان آن را به موضوع بحث تبدیل نکرد. مقامات همچنین رهبران سابق را مقصر می‌دانند و به عنوان شواهد، روز دوم دسامبر نامهٔ سرژ سارگسیان، سومین رئیس‌جمهور ارمنستان، به رئیس‌جمهور روسیه ولادیمیر پوتین را منتشر می‌کنند که در پنجم اوت 2016، پس از جنگ چهار روزه نوشته شده بود. در آن نامه سارگسیان به محتوای سند مذاکراتی 2016 اشاره می‌کند که به گفتهٔ مقامات، تکرار سند 2019 است. سند 2019 و نامهٔ سارگسیان بیشترین بحث را در میان مواد منتشرشده توسط دولت داشت. «چه پیشنهادهایی از جانب دو رئیس‌جمهور گروه مینسک در سال 2019 ارائه شد؟ جزئیات بسته مذاکرات قره‌باغ کوهستانی» — این عنوان خبر اصلی گزارش «اخبار» شبکه عمومی در دوم دسامبر بود، هنگامی که اسناد مذاکرات منتشر شدند. با این حال، ویدیو دربارهٔ این اسناد در دقیقهٔ چهاردهم پخش شد، پس از گزارش‌هایی دربارهٔ اصول اخلاقی حاکم بر دولت ائتلافی، اطلاعیه دربارهٔ مهدکودک نوساز و یک بخش دربارهٔ جلسهٔ مجلس. ویدیو به بحث دربارهٔ این اسناد می‌پردازد و از تحلیل دولت همراه با آن نقل می‌کند. پیام اصلی: «برای دهه‌ها ارمنستان با اسطوره‌هایی دربارهٔ مناقشه قره‌باغ کوهستانی زندگی کرده است، که البته این اسطوره‌ها توسط نخبگان سیاسی که از طریق جنبش قره‌باغ به قدرت رسیدند شکل گرفته‌اند. آنها این اسطوره‌ها را برای توجیه ورود به قدرت و باقی ماندن در قدرت ایجاد کردند و به‌حدی توسعه دادند که در ارمنستان به نحوی تفکر بدل شده است؛ فراتر از آن، این دیدگاه یک تابو سیاسی، خیانت، محسوب می‌شود.» در همان روز، در شبکه Public TV، در برنامهٔ گفت‌وگوی پتروس کازاریان، مهمان: گیورگ سارویان، رئیس اسقف‌نشینی آرتساخ در کلیسای ارمنستان بود. نایب رئیس مجلس ملی روبن روبینیان در تاریخ 3 دسامبر مهمان شبکه Public است؛ آن روز پاشینیان پیش از این از روی تریبون مجلس دربارهٔ اسناد صحبت کرده بود. روبینیان چندین گزیده از نامهٔ سرژ سارگسیان به پوتین دربارهٔ سند 2016 را قرائت کرد. او گفت که سند 2019 تقریباً 99 درصد تکرار آن است و نگرانی‌های مطرح‌شده در نامه نیز در سند 2019 وجود داشت. محتوای آن سند این بود: در محدودهٔ آرتساخ، نیروهای حافظ صلح خواهند بود، نیروهای ارمنستان از پنج شهرستان عقب‌نشینی خواهند کرد و چشم‌انداز برگزاری همه‌پرسی نامشخص باقی خواهد ماند. همه‌پرسی سراسری که ارادهٔ کل جمعیت آرتساخ را بیان کند؛ به گفتهٔ روبینیان، «این به آن معنا نیست که همه‌پرسی فقط در آرتساخ برگزار شود، زیرا از نظر باکو آن همه‌پرسی باید در سراسر خاک جمهوری آذربایجان برگزار گردد.» چرا دولت پاشینیان که از مشروعیت بالایی برخوردار بود، در مورد آن سند مذاکره نکرد؟ به گفتهٔ روبینیان، پس از سند کازان مقامات ارمنستان به هیچ سندی پاسخ مثبت یا منفی ندادند؛ گفتند با آذربایجان صحبت کنید. «ما اطلاعی نداریم که از کجا بتوان استنتاج کرد که آذربایجان در سال 2019 توافق کرده است.» شبکه Channel 5 با خبر انتشار اسناد آغاز می‌شود. گوینده خبر را طوری ارائه می‌دهد که گویی اسناد تازه امضا شده‌اند. سپس بلافاصله با میهمانی در استودیوی دوم به نام بنجامین ماتِووسِیان ارتباط می‌گیرد. به نظر او، آنچه در سند 2019 شکل گرفته همان چیزی است که در دوران اصول مادرید در سال‌های فرمانروایی رئیس‌جمهور دوم روبرت کوچاریان شکل گرفته بود: حق نامحدود برای تعیین سرنوشت. او می‌گوید: به عبارت دیگر، ارمنیان آرتساخ می‌توانستند در رفراندوم به جمهوری ارمنستان بپیوندند. «نیکول پاشینیان ارمنیان آرتساخ را از این امکان برای پیوستن به ارمنستان محروم کرده است» — این نتیجه‌گیری این تحلیل‌گر است. این رسانه همچنین ویدیای جداگانه‌ای دربارهٔ اسناد منتشرشده منتشر می‌کند، جایی که بگرات نیکویان، رئیس دفتر رئیس‌جمهور دوم روبرت کوچاریان، دربارهٔ انتشار اسناد سخن می‌گوید. «کوه به موش بدل شد و موش مرد»، او دربارهٔ انتشار اسناد چنین می‌گوید. به گفتهٔ پژوهشگر سیاسی تیگران گرگوریان، سند 2019 از نظر مقایسه با سند 9 نوامبر و همچنین با اسناد پذیرفته‌شده در دههٔ 1990، قابل قبول بود، زیرا اساساً پرسش دربارهٔ وضعیت به تعویق افتاده بود؛ وضعیتی جدید ایجاد شد که از سوی جامعهٔ بین‌المللی به رسمیت شناخته شد و پایه‌های حقوقی نسبتاً داشت. در استودیو CivilNet، او می‌گوید که مقامات از ورود به مذاکرات عمیق پیرامون این سند امتناع کردند. «اگر حتی سند 2019 هم تصویب می‌شد، به واقعیت تبدیل نمی‌شد» — این نظر تحلیلگر سیاسی بورس ناوازارتیان در استودیو Factor.am است. به قول او، آذربایجان یا آن را قبول نمی‌کرد یا بعدها راهی برای به هم زدن توافق می‌یافت. آنچه هم‌اکنون از سوی نیروهای سیاسی مطرح می‌شود، به گفتهٔ ناوازارتیان، کار بی‌فایده‌ای است به دلیل انتخابات پارلمانی آتی. «اسناد مذاکرات برای عده‌ای معدود جالب است، چون زمان آن‌ها گذشته است و هیچ کدام از اسناد موجود واقع‌گرایانه برای اجرا نیست.»